Zalew Rzeszowski to sztuczny zbiornik wodny, który powstał w latach 1973 - 1974 jako zbiornik przepływowy z funkcją rekreacyjną. Rzeka Wisłok została przegrodzona stopniem wodnym z czterema ruchomymi jazami. Dzięki budowie zapory skomunikowano lewobrzeżną część Rzeszowa z nowo budowaną dzielnicą Nowe Miasto.
Pomysł na stworzenie zalewu w Rzeszowie powstał dla zapewnienia nieprzerwanego zaopatrzenia miasta w wodę pitną oraz dla WSK Rzeszów do celów przemysłowych. Drugim ważnym aspektem było stworzenie terenów rekreacyjnych dla mieszkańców miasta i okolic. Wbrew obiegowym opiniom zalew nie posiada cech przeciwpowodziowych, a tym samym nie może redukować fali powodziowej. Jest to zbiornik przepływowy, który ma na celu utrzymać stały, określony poziom wody w stanowisku górnym budowli piętrzącej (zapory). Nie posiada objętości użytkowej - rezerwy - która pozwoliłaby zatrzymać falę powodziową.
Budowa finansowana była ze środków resortu gospodarki komunalnej. W kosztach partycypowała Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego Państwowych Zakładów Lotniczych w Rzeszowie (obecnie Pratt and Whitney Rzeszów S.A.). Obiekt dopuszczono do eksploatacji 4 września 1974 r.
| 2020 | |
|---|---|
| Powierzchnia | 29,1 ha |
| Pojemność | 0,67 mln m3 |
| Długość | 4 km |
| Średnia głębokość | 1 m |
| Największa głębokość | 6 m |
Na podstawie danych archiwalnych okresie od 21 grudnia do 21 marca w latach 2009-2019 średnie zlodzenie zbiornika wodnego na rzece Wisłok w Rzeszowie wyniosło ok 33 dni. Natomiast w okresie 2017 - 2019 zlodzenie wyniosło 24 dni.
Początek zalewu sięga niemal ujęcia wody w Zwięczycy (Rzeszów), a kończy na stopniu wodnym na wysokości al. Powstańców Warszawy. Skarpy zbiornika zostały częściowo umocnione płytami betonowymi w strefie wahań zwierciadła wody - od 198,50 do 199, 50m npm. Na lewym brzegu znajduje się ujęcie wody dla zakładu Pratt & Whitney Rzeszów S.A.
Na lewym brzegu znajdują się odseparowane trakty piesze, rowerowe, dwie przystanie wodne, mini pole golfowe z częścią gastronomiczną. Do dyspozycji najmłodszych oddano sporych rozmiarów plac zabaw z elementami przypominającymi statek. Amatorzy grillowania znajdą dla siebie duży teren pod rozpalenie ogniska lub grilla.
W górnej części zbiornika utworzyło się koryto roztokowe o wielu odnogach i wyspach.
Jest dla rzeszowian oazą ciszy i spokoju, gdzie zarówno zimą, jak i latem licznie spędzają czas wolny. W początkach istnienia był miejscem regat żaglowych, miłośników kajaków, łódek i rowerków wodnych. W latach 70. planowano też stworzenie rozbudowanej infrastruktury rekreacyjno wypoczynkowej. Miały to być domki wypoczynkowe, pola campingowe, boiska, punkty gastronomiczne, hotel oraz liczne przystanie dla łódek i żaglówek. Ze względów ekonomicznych planów tych niestety nie zrealizowano, a zaniedbany zalew powoli zarastał.
Obecnie dzięki staraniom Prezydenta Tadeusza Ferenca trwa systematyczne odradzanie się świetności rzeszowskiego zalewu. Powstają punkty gastronomiczne, ścieżki rowerowe, mała infrastruktura, place zabaw, pole golfowe.
Źródło:
- Program funkcjonalno-użytkowy dla zadania pn: "Odtworzenie pierwotnej pojemności zbiornika przystopniowego Rzeszów na rzece Wisłok"
- Odpowiedź podsekretarza stanu w Ministerstwie Środowiska - z upoważnienia ministra - na zapytanie nr 1455 w sprawie możliwości zamknięcia zbiornika wodnego na rzece Wisłok w Rzeszowie
- "Wisłok Środkowy z Dopływami - Zalew Rzeszowski Problematyka wybranego chronionego obszaru i propozycje rozwiązań", Marcin Pilawa, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie - Wydział Finansów